źródło: Flickr.com

Jakość stosunków międzyludzkich w organizacji, zwłaszcza MLM jest uzależniona od osobowości lidera oraz jego stylu zarządzania. Doniosłe znaczenie ma tu empatia, tzn. umiejętność wczuwania się w sytuacje podwładnych i rozumienia ich oraz tolerancja, czyli zdolność do akceptacji odmiennych wartości, poglądów i postaw.

Poprzednie części cyklu „Mądrzy ludzie poszukują drogi rozwoju” można przeczytać tutaj: część 1, część 2, część 3, część 4).

Skuteczność zachowań liderskich uwarunkowana jest stylem, jaki preferuje menedżer w kierowaniu ludźmi. Sposób, w jaki szef zespołu sprawuje władzę, ma niezwykle ważne znaczenie dla efektywności działania podległych mu współpracowników. Efektywny lider to taki, który zapewnia swoim podwładnym poczucie siły zamiast niemocy, sprawia, że współpracownicy czują się odpowiedzialni za własne zachowania, panują nad nimi i kontrolują je.

Przed liderami i menedżerami stawia się założone przez management cele. Cele te są postawione przed zespołem z zewnątrz lub też przy udziale zespołu w ich formułowaniu. Zadania i usługi wykonywane przez menedżerów są inne od tych, które wykonują inni członkowie organizacji. Źle więc dzieje się w organizacji, gdy menedżer zajmuje rolę np. przedstawiciela i udowadnia jak można lepiej pracować. Rolą menedżera jest instruowanie, nauczanie czy udzielanie wskazówek. Wtedy biznes działa zdrowo. Może się to odbywać na podstawie odegrania roli. W ten sposób rozwijają się umiejętności wszystkich członków struktury.

Na jednym ze szkoleń wspólnie zastanawialiśmy się co takiego ma menedżer sukcesu i czym różni się od takiego, z którym nikt nie chce współpracować. Uczestnicy szkolenia wyodrębnili m.in.:

• pewne cechy charakteru,
• naturalną zdolność do liderowania, czego nie można się nauczyć,
• charyzma, która powoduje, że inni wskoczą za takim menedżerem w ogień.

Jest naturalne, że przyjęcie tych założeń za pewniak, skierowało naszą grupę i nasz network marketing do poszukiwań cech przywódczych. Gdyby bowiem udało się określić, jakie cechy osobowości mają przywódcy, to wówczas można by wyławiać z tłumu tych współpracowników, w których należy inwestować, aby mieć najlepszą ekipę w swoim biznesie. Posiłkując się badaniami statystycznymi wyłoniono cztery zestawy cech prawdziwego lidera:

1. Wygląd (powierzchowność).

2. Cechy osobowości.

3. Umiejętności interpersonalne.

4. Umiejętności zarządzania innymi.

Jako osoba prawdziwy lider najlepiej powinien być przede wszystkim wysoki, przystojny, energiczny. Jako liderka osoba powinna mieć przyjemną aparycję, promieniującą energię i wewnętrzne opanowanie w chwilach kryzysu, jak również pewną stałość emocjonalną. Cechy osobowościowe lidera to inteligencja, agresywność, pewność siebie, dążenie do osiągnięć (ambicja), odwaga, tolerancja na stres i umiejętności dostosowania się do sytuacji.

Lider powinien też mieć psychospołeczne umiejętności w dziedzinie komunikowania się (łatwość mówienia i zdolność do aktywnego słuchania), przekonywania innych, radzenia sobie z trudnymi ludźmi, taktu i uroku osobistego. Lider powinien mieć takie cechy, które czynią z niego sprawnego organizatora, który potrafi wzbudzić inicjatywę i innowacyjność, powinien również mieć umiejętności planowania i rozdzielania zadań wg zasobów, stawania wymagań i ich sprawiedliwego egzekwowania.

Cechy osobowości lidera:

• pewność siebie,
• ambicja, orientacja na osiągnięcia, wyniki i sukces,
• asertywność (zdolność do dominacji nad innymi),
• tolerancja na stres,
• upór i stanowczość,
• inteligencja,
• odwaga,
• umiejętności tworzenia wizji pożądanego stanu,
• kreatywność i innowacyjność,
• takt i talenty dyplomatyczne,
• sprawność perswazyjnego mówienia i słuchania,
• szybkie podejmowanie decyzji,
• umiejętność stawiania zadań i organizowania pracy.

Prawdziwi liderzy umieją płynnie łączyć dwie orientacje: na zadania i na ludzi, ale ich skuteczność zależy od sytuacji i specyfikacji organizacji. Generalnie, w sytuacjach trudnych oraz w organizacjach totalitarnych (np. w wojsku) najwyżej są oceniani liderzy skoncentrowani na zadaniach. W sytuacjach normalnych i organizacjach gospodarczych skuteczny lider jest zorientowany na ludzi. Skuteczny lider musi dopasować swój styl działania do sytuacji lub umie dobrać sobie najbardziej skutecznych w danej sytuacji współpracowników.

Silnie motywowani ludzie zawsze dążą do jasno sprecyzowanych celów

Zrozumienie motywacji, czyli tego co wywołuje, ukierunkowuje i motywuje zachowania ludzi – zawsze było ważne dla menedżerów i liderów, ponieważ pracują oni z ludźmi i przez ludzi. Jednakże zachowania ludzi są  skomplikowane, a niekiedy nieracjonalne. Nie zawsze łatwo jest rozróżnić ich motywację. Istnieje wiele teorii motywacji. Większość z nich różni się pod względem wskazówek dotyczących tego, co lider powinien zrobić, aby uzyskać największą efektywność współpracowników.

Według D. Nadlera i E. Lawlera teoria oczekiwań wobec pracy opiera się na czterech założeniach dotyczących zachowań ludzi w organizacji:

1. Zachowanie jest wyznaczone przez wypadkową sił danej osoby i środowiska. Ludzie mają odmienne potrzeby i oczekiwania, ukształtowane przez poprzednie doświadczenia, które wpływają na ich reakcje na środowisko pracy. Różne środowiska pracy zazwyczaj powodują odmienne zachowania ludzi.

2. Ludzie podejmują świadome decyzje o swoim zachowaniu w organizacjach. Decyzje te mogą dotyczyć zarówno zachowań członkowskich jak również zachowań roboczych – jak ciężko pracować przy wykonywaniu zadań.

3. Ludzie mają różne potrzeby, pragnienia i cele. Ludzi zadowalają lub zaspokajają odmienne wyniki. Poznanie indywidualnych potrzeb prowadzi do zrozumienia, jak najlepiej można motywować i nagradzać danego człowieka.

4. Ludzie wybierają wariant zachowania na podstawie oczekiwań, że dane zachowanie doprowadzi do pożądanego wyniku. Ludzie skłonni są  postępować w taki sposób, który – w ich przekonaniu – przyniesie im nagrodę i pozwoli uniknąć zachowań, które – według ich oceny – przyniosą im niepożądane konsekwencje.

Są sprawy, o które musi dbać każdy lider firmy. W dzisiejszych czasach, gdy ciągła zmiana na rynku stała się jedyną normalnością, jest faktem, że lider musi:

• Działać szybko i inspirować ludzi.
• Umieć burzyć stary porządek i bezwzględnie tworzyć w firmie nowy.

Skuteczni liderzy umieją budować nowe strategie, szybko pozbywać się ludzi, którzy nie są sprawni, niszczyć struktury, które utrudniają efektywne działanie oraz eliminować te tradycje i zwyczaje, które są bardzo kosztowne i mało użyteczne. Dzisiejsi liderzy transformacyjni – nawet ci stosujący najbardziej wyrafinowane metody – trzymają się korzeni tradycji dobrego zarządzania.

Otóż dbają oni przede wszystkim o:

• Pieniądze.
• Klientów.
• Etykę działania firmy.

Punktem wyjścia są pieniądze. Oczywiście kapitał niezbędny do sprawnego prowadzenia firmy jest różny w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, branży, w której działa oraz intensywność konkurencji. Im większa spółka, bardziej kapitałochłonna branża i silniejsza konkurencja, tym więcej trzeba mieć pieniędzy i tym szybciej trzeba je odtwarzać i pomnażać. Nic tak nie niszczy firmy jak brak funduszy, funkcjonowanie na zbyt krótkiej smyczy, gdy trzeba oszczędzać na badaniach, a następnie na marketingu, płacach, aby wreszcie zacząć ciąć koszty produkcji lub usług. Brak pieniędzy może oczywiście wyzwolić inicjatywę i doprowadzić do innowacyjnej transformacji – częściej doprowadza jednak do marazmu, kryzysu i bankructwa. A bankructwo następuje najpierw bardzo powoli, a potem bardzo szybko. Źródłem pieniędzy dla normalnej firmy są klienci. Sens dobrego zarządzania sprowadza się do tego, aby:

• utrzymać najlepszych klientów, których się ma w bazie, i
• pozyskiwać klientów konkurencji, aby przyszli do naszej firmy.

Z analiz wynika, że pięć razy więcej kosztuje pracodawcę zdobycie nowego klienta, niż utrzymanie istniejącego. Dlatego każdy klient, który jest wobec nas lojalny zasługuje na najwyższą uwagę. Prawdziwi liderzy mają stale przed oczami dwa aspekty działalności firmy: pieniądze i klientów. Każdy pomysł, każde działanie jest analizowane pod kątem konsekwencji finansowych i marketingowych.

• Jaki będzie dochód działalności?
• Jakie będą zyski?
• Jakie będą koszty zaangażowanego kapitału?
• Jaki będzie strumień przypływów pieniężnych?
• Kto jest naszym klientem i dlaczego?
• Jakie są potrzeby różnych grup i segmentów odbiorców?
• Jak się te potrzeby zmieniają i dlaczego?
• Kto nie jest naszym klientem i dlaczego?

Te i podobne pytania stawiają sobie dobrzy liderzy i menedżerowie, testując swój obecny sposób działania oraz planowane przedsięwzięcia.

Trzeci wymiar przywództwa

Jest jednak trzeci fundamentalny aspekt przewodzenia ludziom i firmom – jest nim sens i wartość tego, co i jak się robi. Zarządzanie firmą to walka o pieniądze i klientów, ale jeżeli ograniczymy się tylko do tego, to w ostatecznym rozrachunku najlepszym biznesem okażą się narkotyki i prostytucja. Prawdziwi liderzy firm potrafią nadać jeszcze firmie i temu, co i jak ona robi, pewien moralny wymiar, jakąś społeczną wartość. Potrafią stworzyć naturalne ograniczenia, które powodują, że (bez względu na koszty) dla współpracowników jest oczywiste, iż kontrole silników w samochodach muszą się odbyć zawsze w terminach, leki dla dzieci i kobiet ciężarnych testowane są nie przez pięć ale przez dziesięć lat, szampony, mydła i kosmetyki nigdy nie są testowane na zwierzętach, a łapówki nie są sposobem zdobywania kontraktów.

Liderzy, których warto naśladować, dodają do tradycyjnych wymiarów biznesowych wymiar etyki – tego, co jest w biznesie dobre, tego co jest złe i dlatego nie ma na to w firmie miejsca. Z doświadczenia wiemy, że wielu polskich przedsiębiorców uważa, iż trzy najważniejsze wymiary biznesu to pieniądze, pieniądze i jeszcze raz pieniądze. Ani klienci nie są dla nich ważni, ani wartości cenne. Wartość, która często decyduje o ich sukcesie i uzyskanym kontrakcie, to wielkość wręczonej łapówki. Tacy biznesmeni się są liderami. Pięknie kiedyś to ujął stary profesor Harvardu Theodore Levitt:

Zakładamy, że ludzie, którzy są liderami i menedżerami, mają tak jak wszyscy inni rodzaj moralnego kompasu, standardy etyczne, poczucie społecznego obowiązku i przyzwoitości, jakieś reguły dobra i zła – że mają charakter, sumienie i nawet pewną szlachetność. Bez tego bowiem, nie ma o czym mówić i komu doradzać.

Pod koniec ubiegłego stulecia Amerykanie zaniepokojeni rozwojem Japonii przeprowadzili badanie pod kątem co takiego mają Japończycy, a czego nie mają Amerykanie, że rozwijają się tak szybko i tak dynamicznie.  W raporcie stwierdzono, że normy etyczne społeczeństwa japońskiego w zasadniczy sposób wpływają na sukces japońskiego przemysłu. Podobnie analiza sukcesów tzw. „siedmiu tygrysów azjatyckich” wykazała, że olbrzymie znaczenie w dynamicznym rozwoju gospodarczym odgrywają normy etyczne, które charakteryzują menedżerów w tym kraju. Jedną z podstawowych norm etycznych jest tam słowo i nie potrzeba dokumentacji ani ustaleń formalnie chronionych kodeksem. Bardzo wiele rzeczy załatwia się ustnym stwierdzeniem tak lub nie.

Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym Krajowej Izby Gospodarczej w roku 1994 przeprowadził badanie ankietowe dotyczące najbardziej istotnych problemów etycznych związanych z praktyką życia gospodarczego. Jak wynika z badań w Polsce do spraw etyki niewiele ludzi przywiązuje jakiekolwiek znaczenie. Niski jest poziom wiedzy etycznej społeczeństwa. Etyki nie uczy się prawie wcale w szkołach, na uczelniach czy kursach menedżerskich. Na szczęście teraz coraz więcej wyższych szkół wprowadziło ten przedmiot do programów studiów, choć i to może nie pomóc, gdyż wychowanie moralne wynosi się przecież z domu. Znajomość zaś samych tylko zasad moralnych nie gwarantuje moralności postępowania, ponieważ zachowanie jest motywowane innymi czynnikami niż wiedza.

Autorka tekstu to niezwykle energiczna osoba z blisko 20-letnim doświadczeniem, dojrzała biznesowo project manager/dyrektor ds. sprzedaży i marketingu/dyrektor zarządzający/urzędnik w strukturach samorządowych i ministerialnych ze znajomością zagadnień związanych z tworzeniem oraz realizacją strategii biznesowych, ugruntowaną wiedzą w zarządzaniu zespołami ludzkimi, projektami typu Start-Up, z uwzględnieniem branż: medycznej, weterynaryjnej, kosmetycznej, szkoleniowej i produkcyjnej. Obecnie part owner spółek z segmentu: biotechnologie, edukacja, doradztwo i inwestycje.